Door Wilton Desmense. Eerder gepubliceerd in Angrisa Nieuwsbrief 2, april 2012.

Het kermisfeest werd weer uitbundig gevierd. Zoveel ander vertier was er het jaar door immers niet. Dus na de mis met wat bekenden het café in, wat drinken, wat keuvelen, en vooruit, begeleid door Jopie en Mariska ‘n paar gezellige liedjes: Ik ben zo blij, zo blij …., Onze ouwe Sint-Jan …, Tarara boem-di-ee …. En toen liep Zuurpruim langs de open deur!

In het boek Engelen, Grensdorp aan de Dieze, wordt melding gemaakt ⁽¹⁾ van een voorval tijdens de Engelense kermis in 1697. Op de tweede dag ervan bevonden o.a. Dirck van der Poorten, die schepen ⁽²⁾ van Engelen was, brouwersknecht Jan van den Hout, Baltus Lamberts van Rosmalen (36 jaar) en Lourens Kempenaers (28 of 29 jaar) zich in de opkamer van herberg de Roode Leeuw. Ze zaten er wat te kletsen, genoten van een glaasje en vooral Jan had het hoogste lied.

Achteraf werd meneer Dirck er echter van beschuldigd dat hij kwaadgesproken zou hebben van de gereformeerden, ja zelfs op hen gescholden! Dat beweerden Gijsbert Murraij en Jan Courant. Ten onrechte, verklaarden Jan, Baltus en Lourens. En dan mocht Courant vroeger honderd keer knecht zijn geweest van de schout ⁽³⁾ van Engelen Wijnant Murraij, dat maakte hem nog niet tot een betrouwbare getuige. Wijnant was een broer van Gijsbert, dus dat waren ook twee handen op één buik. Maar de beschuldiging bleef hardnekkig en vervelend rondzingen; daarom stelde Dirck zo’n anderhalf jaar later aan zijn vrienden voor om door een notaris hun versie van het verhaal voor het nageslacht vast te laten leggen. En zo geschiedde ⁽⁴⁾.
Willem Hubert, die als notaris resideerde in Den Bosch, nam 2 maart 1699 de verklaring van Jan van den Hout op in Empel, waar Jan woonde; de volgende dag kwamen Baltus en Laurens naar Empel om ook hun verklaring door de notaris te laten optekenen.

Kermis toen

Kermis is van oorsprong een religieuze feestdag: het woord is afgeleid van kerkmis en duidt een jaarmarkt aan bij gelegenheid van de feestdag van de beschermheilige van de plaats. Voor Engelen zou dat sint Lambertus moeten zijn, wiens naamdag op 17 september wordt gevierd. Engelen was in 1697 echter geen zelfstandige parochie; in die jaren werd het vanuit Orthen, waar een schuurkerk ⁽⁵⁾ stond, die gewijd was aan de H. Lambertus, bediend door de pater dominicaan Gerardus Wassenbergh; het  patronaatsrecht berustte toen echter al bij de abdij van Berne.

De abt daarvan wilde geen pastoor aanstellen, omdat de Engelenaren bepaalde garanties niet konden geven ⁽⁶⁾ . De beschreven gebeurtenis zou dus plaats hebben gevonden op zaterdag 18 september 1697 ⁽⁷⁾.
Wijnand Murraij werd 15-4-1668 in Engelen gedoopt; in 1692 trad hij in het huwelijk met Jacomijna Grashoff. Zij kregen 8 kinderen ⁽⁸⁾ .
Zijn broer Gijsbert Murraij is ± 1673 geboren, mogelijk in Amersfoort. Ze behoorden tot de Nederduits Gereformeerde kerk (de latere Nederlands Hervormde kerk). Nog een andere broer, Willem (geboren in 1684) wordt in 1718 genoemd als waard van café de Rode Leeuw.

^{Noten:
(1) p. 203
(2) lid van de rechtbank en dorpsbestuurder
(3) commissaris van politie
(4) Stadsarchief Den Bosch, N.A. 2916, f. 58 en 59, 2 en 3 maart 1699
(5) www.meertens.knaw.nl/bedevaart: trefwoorden Orthen, H. Rochus
(6) Engelen, Grensdorp aan de Dieze, p. 138
(7) Als Engelen toen al, net zoals Den Bosch, de Gregoriaanse kalender volgde, was dit een woensdag.
(8) Stamboomgegevens op www.mercurion.nl/genea/Knrs/A12_K553.htm}